Wanneer we op 1 januari 2024 onder de Omgevingswet gaan werken, doen we dat dan volgens de bedoeling, gaan we dan echt ‘anders werken’?
Nog even kort samengevat waar de Omgevingswet voor staat volgens de Rijksoverheid, de hoeder van de wet:
De Omgevingswet regelt alles voor de ruimte waarin we wonen en werken. Deze nieuwe wet bundelt en maakt regels eenvoudiger. Met behulp van 1 digitaal loket wordt het makkelijker om ruimtelijke projecten te starten. Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit.
Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker
Wanneer ik dit lees dan bekruipt mij toch steeds weer die slogan van de Belastingdienst. Wie kent ‘m niet?! Maar als je mensen vraagt naar hun ervaring met de Belastingdienst, dan is er nagenoeg niemand die de slogan kan beamen.
En hetzelfde bekruipt mij bij het motto van de Omgevingswet:
Afgelopen jaren zijn we als overheid druk geweest met de juridische en technische zaken rondom de invoering van de wet. Op hoofdlijnen staat dit nu, met alle kritische kanttekeningen die er ook zijn. Maar zijn de regels er nu duidelijker op geworden? Zijn er werkelijk minder regels gekomen of zijn ze eenvoudiger geworden nu er minder wetten zijn? Is het nu werkelijk makkelijker voor een initiatiefnemer om met een goed plan bij een gemeente te komen en dat het met een open blik, ja mits, wordt beoordeeld? Kortom, zijn we dan nu klaar om ‘Anders te werken’?
Op weg naar minder regels en meer ruimte voor initiatief
Zijn we klaar om ‘anders te gaan werken’?
Dit durf ik ten zeerste te betwijfelen. Afgelopen jaren zijn we druk bezig geweest met de wet en het digitaal stelsel. Maar het ‘anders werken’, een van de 3 pijlers van de Omgevingswet, die is nog (laat ik het netjes zeggen) naar mijn idee, ietwat onderbelicht gebleven afgelopen jaren. Maar met de wet die op 1 januari een feit is, is dat wel wat inwoners en ondernemers gaan vragen van de overheid: Anders werken.
Dit vraagt om een cultuuromslag
Volgens de wet moeten processen sneller, meer ruimte voor participatie van burgers en overheden moeten zich ook flexibeler gaan opstellen om deze ruimte optimaal te benutten. Dit is een behoorlijke cultuuromslag binnen de overheid.
En volgens mij hebben veel overheden nog geen aandacht besteed aan die cultuuromslag. Maar op 1 januari gaat dit wel nodig zijn.
Hoe willen we als overheden ons beleid integraal gaan vormgeven met minder regels en vanuit daar flexibel samenwerken met de samenleving?
Veel gemeenten staan aan het begin van het opstellen van het Omgevingsplan. Deze vragen moeten ook daarin landen. Dan heb je het gesprek te voeren met elkaar. Maar op dit moment zie ik ook nu weer dat het opstellen vanuit de techniek, de structuur, de regels wordt aangevlogen.
De bedoeling van de Omgevingswet
De Omgevingswet vraagt om een andere manier van werken: samenhangend, als één overheid, zorgend voor ketensamenwerking, in samenspraak met de samenleving. Ketensamenwerking: landelijk, provinciaal, en lokaal. Maar ook in de regio met andere overheden en externe partijen.
De Omgevingstafel is een instrument die verschillende overheden nu aan het verkennen zijn en die dat denken richting de cultuuromslag in beweging zet. Een mooi instrument om integrale afwegingen te maken bij initiatieven. Maar ook een mooi instrument om dat gesprek in bredere zin op te starten…
Nu is het moment
Is jouw organisatie klaar voor de cultuuromslag? Dit is het moment om daar nu echt werk van te maken! Ik denk daar samen met mijn collega’s graag in mee.
