Samenwerken in een veranderende fysieke leefomgeving

Voor iets nieuws moet je van de gebaande paden af. Dat klinkt misschien eenvoudig, maar het is allesbehalve vanzelfsprekend—bijvoorbeeld als het gaat om hoe we omgaan met onze fysieke leefomgeving. De invoering van de Omgevingswet is daar een treffend voorbeeld van. Deze wet is nieuw, maar de wereld waarin ze moet landen is dat niet. En juist dat maakt de uitdaging groot.

De Omgevingswet vraagt om anders denken, anders kijken, anders samenwerken. Maar als we blijven werken met de ‘oude bril’ op, dan verandert er feitelijk niets. Dan blijven we hangen in bestaande structuren, rollen en gewoonten—en missen we de kans op echte vernieuwing.

De zoektocht binnen gemeenten

Veel gemeentelijke teams die zich bezighouden met de fysieke leefomgeving bevinden zich momenteel in een soort van zoektocht. Hoe komen we met de mensen die we hebben tot een andere manier van werken? Hoe zetten we de nieuwe instrumenten die de Omgevingswet biedt nu écht goed in, zodat ze niet alleen goedbedoeld zijn, maar ook daadwerkelijk vóór ons gaan werken?

Dit vraagt niet alleen om procesvernieuwing, maar ook om het bevragen van de bestaande ‘plekken’ in het werkproces. Plekken waar mensen nu invulling geven aan hun taken—kloppen die nog wel? Zijn de rollen helder? Is er voldoende ruimte voor eigenaarschap, voor samenwerken over domeinen heen, voor integraliteit?

Geen kant-en-klare antwoorden

Laten we eerlijk zijn: hiervoor zijn geen standaardantwoorden. Iedere gemeente is net weer anders, ieder team heeft zijn eigen dynamiek, geschiedenis en politieke context. Maar wat wél universeel is, is dat we in een veranderende wereld werken—en dat die verandering een andere manier van kijken en handelen vraagt dan we misschien de afgelopen 10, 20 of zelfs 30 jaar gewend waren.

Dit is niet het vraagstuk van één gemeente, dit is een collectieve opgave. En dat vraagt om collectieve reflectie en actie.

Bestuurlijke én ambtelijke samenwerking

Echte verandering ontstaat pas wanneer er beweging komt op alle niveaus. Samenwerking is daarin cruciaal. Maar dan wel een andere vorm van samenwerking dan we gewend zijn. Niet alleen binnen de ambtelijke organisatie, maar ook tussen bestuur (college van B&W), gemeenteraad en ambtelijk apparaat. Daar moet het gesprek gevoerd worden. Daar moeten keuzes worden gemaakt.

Want we leven in een democratie—gelukkig. En juist die democratie vraagt van ons dat we samenwerken, dat we luisteren, dat we blijven zoeken naar consensus. Zoals Tjeenk Willink het ooit treffend zei: “Democratie levert weliswaar niet automatisch de beste uitkomst op. Het is wel de beste methode om tot een uitkomst te komen.”

Toch zien en lezen we steeds vaker dat deze democratie onder druk staat. En dat is zorgelijk. Want zonder vertrouwen, zonder dialoog, zonder gezamenlijke wil tot verandering, stagneert niet alleen de wetgeving, maar vooral ook de samenleving.

Laten we het gesprek voeren

Er is werk aan de winkel. En dat begint bij het voeren van het eerlijke gesprek. Niet alleen over instrumenten of processen, maar vooral over onze manier van samenwerken. Over de ruimte die we elkaar geven. Over de moed om los te laten wat niet meer werkt.

Werk je binnen een gemeente, in of rond het domein van de fysieke leefomgeving? Nodig je collega’s, bestuurders en raadsleden uit voor dat gesprek. Vraag: kloppen onze plekken nog? Zijn we bezig met de goede dingen, op de goede manier?

Want verandering begint bij het stellen van de juiste vragen. En bij de bereidheid om van de gebaande paden af te wijken.

💬 En precies daar denk ik graag in mee. Als sparringpartner, aanjager of frisse blik van buiten. Of je nu teammanager bent of met je hele team een volgende stap wilt zetten—ik help je graag om beweging te creëren en de juiste gesprekken op gang te brengen.

Nieuw perspectief nodig? Laat van je horen. Dan gaan we samen van denken naar doen.